25.8 C
Shillong
Saturday, July 27, 2024

Ki Poiwir ki la dang ïoh bshuh khlieh ha ki shnong jong ngi – Purningstar Shabong

HEADLINES

Ki Poiwir ki la dang ïoh bshuh khlieh ha ki shnong jong ngi.

Da I Bahbah Purningstar Shabong

Ka long shisha kaba ima haduh katta katta ïa ka Jaitbynriew jong ngi, ha kaba ka umsaw ka wan ban tuid hin-pa-hin. Kane ka umsaw kam wan tyllep hak-dak, hynrei ka wan hin-ly-hin, jai-pa-jai bad kumba ka long mynta, kane ka umsaw ka la pur sha kiba bun bah ki bynta bad kyndong kynshrot ha poh ka Ri Khasi Jaintia baieid jong ngi.

Ka long kaba shisha ba ka jaitbynriew jong ngi la duh noh ïa kiba bun ki jaka, kynthup ïa ka sor Shillong bad ïa baroh ki jaka sha ki thaiñ khappud baroh sawdong bad kiwei kiwei pat ki jaka.

Ki bar jylla haba ki wan shane, kim shym la wan da kano kano ka lynti, hynrei ki wan tang da kaba ki wan khaïi, wan tyrwa tiar bad ki rung sha manla ki kyndong kynshrot jong ka Ri Khasi Jaintia jong ngi. Kine ki bar jylla, kat kum ka jing ïoh bat jong ngi na ka por sha ka por bad kat kum ka jingtip ba thikna, ki dei kiba wan na ka Ri Bangladesh bad kiba rung lyngba ka jylla Utter Pradesh. Ha Utter Pradesh ki siew pisa tang 1500 ne 2000 tyngka ban ïoh ïa u Aadhar Card ban ïoh long nong India bad nangne ki sa krih sawdong ka Ri India khamtam sha ka jylla khlem pud, jylla laitlan kum ka jong ngi. Kumta kiba bun kiba ngi ïoh bat ki don tang ka Aadhar kaba pyni ba ki dei na ka jylla Utter Pradesh bad ym dei tang kata, ki bun ruh kiba wan lyngba ka jylla Assam ha kaba kine ki briew kim don satia wat ïa ka EPIC bad kiwei kiwei ki kot ba donkam ban pynshisha ba ki dei ki nong India.

Haba ki wan shane, kim don kam don jam, ki sdang da kaba shu leit tyrwa tiar kylleng sawdong lyngba ki Agent kiba pynïaid ïa kine ki briew. Kine ki briew tang ban im ja kpoh, kim salia ban hap ban shah shitom ban leit shang kylleng sawdong sha ki kyndong kynshrot tang ban im. Ynda ki la im, kila ïoh jaka sah, ïoh ïng wai, ki la leh shitom ban shong lok ïa ki thei Khasi, ne para dkhar bad kumta ki sa ïoh ban longtrai ha kane ka jylla jong ngi bad ban pynheh ïa ka khaïi pateng jong ki. Kine ki poiwir, ynda kila skhem ki sa kylla long malik bad pyndonkam da ki thei bad ki rang Khasi ban pynïaid ïew bad pynkiew ïa ka business jong ki da kaba shu pynim bai commission.

Kaba kham i saitmet eh ban shem ka long ba dei ki Khasi jong ngi hi kiba kyrshan borbah met bad mynsiem ïa kine ki poiwir bad ïa ki agent jong ki kiba mih paw ha ka dur jong ki para doh para snam. Ka jingkyrshan borbah jong ki ka long da kaba ki kyrshan ïa ka business jong kine ki poiwir, da kaba ki thied jingthied beit na kine ki poiwir. Kaba kham i pangmet shuh shuh ka long ba lada ki kynhun Sengbhalang ki mih ban beh, ban khynra, dei ki Khasi jong ngi hi kiba ïada ïa kine ki poiwir. Ha kiba bun ki khep, hap ïa nia hap ïa sniew para Khasi tang na ka bynta ki poiwir namar haba pyrshang ban beh ïa ki, dei ki para Khasi kiba ïada dohïap dohim ïa kito ki poiwir.

Kumba la kdew sha khmat, ba ngi la duhnoh ïa ka sor Shillong, imat kam slem shuh ba ngin sa duh noh ïa ki jaka khap sor ruh. Ban peit ha ki thaiñ Upper Shillong, Mylliem, Mylliemlum, Mawkriah, Mawngap, Marbisu, Mawphlang, Lairkor bad kiwei kiwei pat ki jaka, kine ki poiwir ki la ïoh ïaid sahuh bha. Bun ruh kila ïoh seng dukan, bun ruh kila ïoh shong lok ïa ki thei Khasi, ïoh sah ïnggwai bad bun ruh kila ïoh shong shnong syndon.

Kine ki poiwir, haba ki wan rung kyrthlep shane, ki ïarap para ma ki. Kata ka mut, haba ïoh lad uwei, tang katno un sa wan ïalam sa ïa kiwei pat ban seng dukan, ban wan trei bad kumta ter ter. Ym dei tang kata, haba u poiwir ula ïohlad ban shong lok ïa ki thei Khasi, u wan ïalam shuh shuh shibun ki rang poiwir ban pyn ïa ithuh ithaw ïa ki thei Khasi bad kita ki poiwir, ban pynjuh pynjan bad ïohlad ba kin ïa poikha. Da kaba leh kumne, kine ki poiwir, ki ïa kyrshan iwei ïa iwei bad haba ki ïa leh kumne ki ïoh ïa ka jing shngaiñ ba pura namar ba ki la ïa bun paid. Haba ki ïa bun paid, ki dang wanrah shuh shuh ïala ki para poiwir ban wan shong wan sah shane bad kumta ter ter.

Watla halor kane ka buit sianti kaba shyrkhei jong ki poiwir, hynrei ki Dorbar Shnong, Dorbar Raid bad Dorbar Hima jong ngi pat ki dang ïa shad kmen ha i bai commission, bai NOC kiba ïoh na kine ki poiwir. Ym dei tang kata, lehse ki lah ban don ruh wat ki kynhun Sengbhalang kiba im bai sngi, bai commission na kine ki poiwir ba sa jyllei bad sa shlur ki poiwir haduh katne katne. Kane ka jingkmen tohhoh halor ka ïohei, kwah bam suk ka la syngit sbiak da u tyllai phasi ïa ka jaitbynriew jong ngi namar katba ki dang bun, kata ka jing ring syngit ka dang jur bad ynda kiba bun leilei, ka la ring syngit syndon sbak haduh ban da ïap ang syndon ka jaitbynriew jong ngi. Kata ka mut, ka jaitbynriew jong ngi kan duh noh ïa ka khyndew ka shyiap, ka jinglongtrai bad ha kum kata ka por ngin shah beh noh na kane ka Ri baieid jong ngi kumba long kiwei kiwei ki jaitbynriew rit paid ka pyrthei.

Wat kmen tohhoh ba phi don ka spah kyrhai, wat kmen tohhoh ba phi don ka khyndew ka shyiap byllai bad wat kmen tohhoh ba phi don ka Autonomous District Council ka ban ïada ïa phi ne ïa ka khyndew ka shyiap jong phi. Ynda la syngit khait u thyllai phasi ïa u ryndang, ki tei ki jingdon baroh kin sa jah lut khoit. Balei nga ong kumta! Ka daw ka long ynda la bun paid ma ki, kin sa sei shibun ki nongthaw aiñ na ka jaitbynriew jong ki ne kin sa dawa na ka Sorkar India ban pynduh noh ïa ka Riti bat khyndew bat shyiap ha ka jylla jong ngi bad ban pynduh noh ïa ka District Council. Ha kum kata ka por, ka Sorkar India kan sa pynduh pyndam noh ïa ka District Council bad kan pynbna ba baroh ki jaka ba lait yn shimti noh da ka sorkar na ka bynta ban ai jaka sah sha ki briew ki bym don jaka ban shong ban sah. Dur ka banshot! Ha kum kata ka por, ka spah kaba phi don, ka jaka kaba phi don kan shu long tang ka jingkynmaw bad kan long ka jing ïam briew kaba shyrkhei kaba ym don jingmap shuh ha khmat u briew u Blei namarba la jemdaw, la jem rngiew bad la shah takor na ka jingkmen tohhoh ha ka ïohei. Kynmaw para ban pynduh ïa kitei ba la kdew baroh kam dei kaba eh, ka long kaba suk palat ha kaba tang shi khulom lah pliah bad lah madan lut phar.

Haba jia ha u tei u pud, wat ong nga stad aiñ, wat ong ngan khih! U Kuli bad u tyllai phasi ki lah pynap lypa, tang shu khih ka jingim lah kut. Tang shu khih, lah buh da ka shynshar President bad hangta ngin sa ïohi ïa ka dur shet kylla lajong ha kaba ki bor internet yn sa khang lut ha kaba ka jingim kan dap ha ka jingdum ba ngiw-ngiw bad ha kata ka por phin trud naei naei ruh phim ïoh shuh. Wat kop ban ong ba ka don kata ka United Nation, wat kop ban ong ba ka don kata ka Human Right Commission, to tip ba ha ka Ri shynshar paidbah uba bun paid u shim ïa ka Rai ha kaba ha kum kata ka por ïa ka ban kylla hadien ym lah ban tip.

La mih shibun ki riew ieid ri, ki riew ïohi jngai kiba pyrta bad kiba Kyrsiew thiah ïa ka jaitbynriew, hynrei watla katta ruh, ki Khasi ki dang shad kmen ha ka ïohei, ïoh tat dor, ïoh bhah lang na ki poiwir bad poihap. Na kata ka daw, ka Ri jong ngi ka la dang ngam dang ngam manla ka second bad u tyllai u dang syngit suki pa suki ïa ka jaitbynriew jong ngi.

Lada don kiba beh dkhar, mih ki thei bad ki rang Khasi da kaba ong “Ani ïa u bapli!”, uba don mynsiem kumjuh, uba dei u jingthaw u Blei, u para briew bad kumta ter ter. Kane ka jingkren riew Blei, ka jingkren tip briew ka dei ka jingkren ki Ingkhong shalangmat ha kaba ki klet ba u Blei ula buh hala ka jong ka jong ka khyndew ka shyiap ïa kawei pa kawei ka jaitbynriew. Ma ngi ngi donhok ban im, ban shong ban sah ha kane ka Ri u Hynñiewtrep, kiwei ki jaitbynriew ruh ki don hok sha ka jaka jong ki hi, ym dei ba kin wan leh trai ha ka Ri jong ngi.

Don lei wat ki kynhun niam, ki sngew ieit ïa ki poiwir ki poihap ba sngew para ba ngeit. Hynrei kane ruh ka dei ka jingma kaba khraw namar ha kaba khatduh u briew u lah ban kylla na kawei ka niam sha kawei pat ka niam, hynrei ka eh ban kylla ïa ka jaitbynriew. Kaba mut, mynta u lah ban dei u para ba ngeit, uba ïa im lang, ïa hikai niam lang, uba phi la kdup la piam, la ai jaka shong jaka sah. Kynmaw ha kawei ka sngi un kylla sha kawei pat ka jing ngeit bad ka jaitbynriew kan neh ka jong u. une hi un dei u thlen u ban bam ïa phi ha ka akher ka sngi.

Namarkata, ko ki paidbah nong shnong shnong ka Ri Khasi Jaintia baieid jong ngi, ki khun ki ksiew u Hynňiewskum u Hynñiewtrep, ki paid Khasi ba ïar, ki para Ri, ki Rangbah Shnong, ki Lyngdoh Raid bad ki Syiem. Hato phi dang ïa ïohthiah lyngngai! Hato ngi biej tasngeng haduh katno keiñ ba ym ïohi ïa kane ka umsaw kaba wan tuid hin-ly-hin sha kane ka Ri jong ngi! Hato ngi hun mo ba ngin sa dang mad shuh shuh ba ngin duh noh ïa ka khyndew ka shyiap, ka shnong ka thaw jong ngi! Hato kam la dei mo ka por ban ker kut bad khang khyrdep noh ïa ka jingwan rung sahuh ki poiwir poihap sha ka shnong ka thaw jong ngi! Hato kam la dei mo ka por ban ong “Em” ïa ka bhah ïoh ei, ïa ka bai NOC, ka kyrshan borbah ïa ki poiwir ki poihap! Hato kam la dei mo ban pynlong ïa ka Dorbar Shnong, Dorbar Raid bad Dorbar Hima ban long ka kutbah ne stieh ban ïada na ka jingrung khyrthep jong ki poiwir! Hato kam la dei mo ka por ba iwei pa iwei na ngi ba ngin long ka atiar, ka stieh ban ïada na ka jingwan rung khyrthep ki poiwir ki poihap. Hato kam la dei mo ka por ban shim ka jingkit khlieh halade shimet shimet ban khang lad bad pynsangeh noh shi syndon ïa ka jingwan rung sahuh ki poiwir ki poihap sha ka shnong ka thaw jong ngi!

Lada ngim kyndit bynriew, lada ngim pat peitmat, lada ngim pat ïohi ïa katei ka jingma, ka pawshai ba ka jaitbynriew jong ngi ka la dei ka jaitbynriew Tasngeng bad kaba la don hok ban duh jait noh syndon na kane ka pyrthei na ka jing shah tyllep, ka jingshah beh ha kiwei pat ki jaitbynriew.

Haba nga ong kumtei haneng, kam mut pat ban khang noh ïa ki khynnah pule ne ki nongtrei Sorkar ban wan rung ne wan shong shi por ha ki shnong ki thaw jong ngi, hynrei ka jingthoh ka thew beit ïa ki poiwir ki poihap kiba don ka jingthmu ban wan shnong shnong sha kane ka jylla bad ka Ri Khasi baied jong ngi da kaba rung lyngba ki kam khaïi, lyngba ki khynhun niam bad lyngba ki thei bad ki rang Khasi.

Para Ri baieid, kane ka jingthoh kam dei ka jing kynshoit pynïapher jaitbynriew, hynrei ka dei ka jingkyrsiew thiah namarba u nongthoh um lah ban shu sngap bad peit kai ïa ka jingwan tuid ka umsaw suki jai pa jai. Bad kum u briew, ngi don ka hok ban kren na ka bynta ban Kyrsiew bad ban ïada ïala ka jong ka Hok Longtrai hala ka jong ka khyndew ka shyiap katba dang im ha kane ka pyrthei.

Ngeit ba baroh ngin kyndit bynriew noh, ban eh biang la ka rngiew bad ban ïai long kynrad haka la Ri.

Khublei Shibun, Khublei Shihajar Nguh.

- Advertisement -spot_img

More articles

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here

- Advertisement -spot_img

TRENDING